O URBANISMO EN "STAND-BAY"

PUBLICADO EN : Diario de Ferrol; Galicia Confidencial; La Opinión; La Región; Faro de Vigo; Atlántico Diario;  Globedia

O maior obstáculo para evolución municipal radica na continuidade dun obsolescente modelo urbanístico, que só terá solución, dende a acción combinada de medidas de desenvolvemento económico e social con políticas de cohesión territorial.

Á hora de establecer os recén conformados "concellos de progreso", aínda e cando entre os seus integrantes para efectos programáticos fusionaron sensibilidades políticas de afinidade, durante o proceso constitutivo, o grande ausente foi sen dúbida o urbanismo, e iso, a pesar que dende o estalido da crise no 2007 a quebra do modelo que conduciunos a ela fíxose mais patente como a disfunción territorial máis evidente, e cando en razón a iso, dende unha análise crítica da situación os novos rexedores municipais deberan tomar encontro coa realidade adxudicando especial protagonismo ao establecemento de instrumentos e estilos alternativos de planificación urbanística, a realidade foi que contra todo prognóstico as cousas discorreron por rumbos opostos.

Pois en vez de proceder en consecuencia, preferiron non facer lectura das causas que ocasionaron a actual "eutanasia urbanística", non entrando polo tanto no fondo da cuestión, renunciando así á necesaria catarse que con carácter ineludible tería de  afrontarse politicamente para afianzar con solvencia un modelo urbanístico de futuro, formulado acorde á realidade do momento, e polo tanto, diametralmente diverxente co estereotipo do urbanismo mercantilista de épocas pretéritas, resultando tal actitude ademais dun erro de estratexia, unha sordidez política, pois dificilmente  pódese falar de cambios e progreso na esfera municipal cando institucionalmente mantense vixente o modelo urbanístico desencadeante do escenario da crise que estamos a padecer.

Por mais maximalismos que se esgriman, cumpre afirmar que sen mediar como urxente un cambio de perspectiva acerca da innovación política no territorio e o urbanismo, é impensable un cambio efectivo no facer municipal, pois para que tal obxectivo poida levarse a termo non abonda con alardear de conciencia progresista ao ser necesario previamente un exercicio de correspondencia para lograr a tradución efectiva de formulacións, a través da posta en práctica de políticas sobre ordenación do solo que dende a transversalidad conteñan ingredientes participativos que permitan aflorar novos modelos de xestión e unha dialéctica urbanística renovada; pois sen darse esa premisa, sobra dicir, que toda retórica sobre o cambio na función política, mais que facerse visible pasará a formar parte da esterilidade.

O que quero dicir, é que para levar a termo o cambio político na esfera municipal, non abonda con proclamas de intencións, pois a cousa ten de ir mais alá, toda vez que a axenda cara á evolución demanda de forma seria tomar coñecemento preciso da situación promovendo para o efecto as modificacións e revisións necesarias en evitación que a lexislación dun urbanismo obsoleto interrompa o proceso de renovación política. Risco evidente como pon de manifesto a continuidade da totalidade das figuras do actual planeamento xenuíno, que polo seu desfase coa realidade limitan toda iniciativa de renovación no ámbito local, convertendo o seu contido en meros inventarios catastrais con exclusiva finalidade recadatoria, que na maioría dos casos faise marcadamente ostensible cando a súa inadecuación delata que os valores impositivos superan de sobra ás propias taxacións de mercado.

É por iso que actualmente o urbanismo atravesa as súas horas máis baixas dende a transición e non tan só pola contracción impelida pola crise na súa actividade, senón especialmente, polo empeño de seguir mantendo operativo no tempo o esgotado modelo dun crecemento desaforado, cando a inexistente presión urbanística recomenda xusto o contrario, toda vez que o alcance do seu contido difire nos substancial de ser coherente coa reactivación económica como tamén coas necesidades da cidadanía. Sendo por iso que agora, sen que caiba dilación, toque recuperar o tempo perdido e corrixir os erros levados a cabo ao abeiro do "urbanismo desarrollista" de épocas pretéritas, afrontando para o efecto, un cambio de patrón urbanístico e de intervención territorial que pola súa condición resolutiva permita o maior aproveitamento dos recursos do seu ámbito e reduza á mínima expresión os seus efectos negativos.

Queda visto que a actual crise urbanística é sobre todo unha crise social e política, que como tal hase de combater e erradicar, por iso que en tempos tan revoltos como os presentes, de grandes dúbidas e case parálise, a inacción participativa resulta ser o peor dos aliados, sendo necesario mais que nunca a posta en marcha dun modelo urbanístico alternativo, a entrada en escena dunha ética diferente na planificación de solucións e que a cidadanía teña garantida participación na construción do seu propio futuro.

De aí a consecuencia de fusionar nos respectivos Programas de Actuación Urbanística do planeamento resultante, cantas iniciativas de índole municipal sexan posible incorporar como directivas programáticas, prescindindo así da mala praxe dos cabos soltos que caracterizan o inicio do mandato dunhas corporacións que pola súa condición progresista, deberan ser un exemplo de severidade.

UN EMPEORAMENTO PARA A MELLORÍA

PUBLICADO EN : Diario de Ferrol; Galicia Confidencial; La Opinión; La Región; Faro de Vigo; Atlántico Diario;  Globedia

A desafección da sociedade coa política, coas institucións e coas regras do modelo xurdido na transición de 1978, pon de manifesto o esgotamento do actual sistema político, cuxa solución pasa por impulsar un Proceso Constituínte de consolidación dun novo proxecto de país.

O cataclismo electoral que o 24 de maio causou un xiro na representación de prazas emblemáticas do poder político dominante, sería unha trangallada interpretalo como un referente conxuntural, como algo pasaxeiro que non terá continuidade, pois o acontecido debe entenderse como a antesala do que queda por vir, e todo porque os electores como responsables indirectos do penoso espectáculo ofrecido polos membros do oficialismo político, fartos da súa lenta pero intensa deterioración, esta vez, de forma deliberada decidiron cambiar o seu voto e así prescindir da representación duns políticos que ademais de ser pouco eficientes na súa xestión, a súa honradez resultaba canto menos cuestionable en razón á súa despreocupación polo interese xeral e a súa desmedida inclinación ao patrocinio dos seus propios intereses e os das elites do poder.

Actitudes que en boa medida foron minando a confianza dos electores, que tras oito anos de crise sen solución volvéronse moito mais críticos e intransixentes como consecuencia da ineficiencia do bipartidismo, no que só tiveron cabida dúas opcións políticas de moi curto percorrido, como foron a inducida pola austeridade e os recortes, ou no seu caso, a impelida polo obsoleto modelo dos estímulos económicos, cuxa aplicación en alternancia, ao mesmo tempo de colapsar a economía provocou que aquela España política deixase de ser a solución alternativa aos problemas do país, sendo esa evidencia algo que hai tempo transcendeu ao conxunto da cidadanía, non resultando por iso estraño que tanto o PP coma o PSOE pulvericen todos os récords de perda de confianza e por engadido dispárese o seu derrubamento nas urnas.

Debendo interpretarse polo tanto, que de persistir nos seus postulados, ambas as dúas formacións políticas mais que recuperar as cotas de poder perdidas, seguirán no seu declive a risco de converterse en partidos marxinais expostos á desaparición, acentuándose a posibilidade a tal desenlace pola  súa desconexión co interese xeral, e moi especialmente, pola súa comprometida vinculación cunha "Transición" que validaron como lexítima cando  tratábase dun cambio gradual dun réxime autoritario cara a unha oligarquía de partidos políticos, na que eles, pasaron de exercer un papel protagonista a converterse nos directos responsables da súa disgregación.

Sendo por iso que no actual escenario, a saída á crise non pode fixarse sobre o concepto da exclusiva mellora da economía, pois ademais, para que o país deixe de ser unha democracia incompleta, hase de afrontar un cambio radical do modelo político e establecer para o efecto unhas novas regras de xogo que garantan a igualdade ante a lei, e representen unha rexeneración completa da vida pública restablecendo a función democrática real e a representación directa no contexto dunhas transformacións que devolvan a capacidade de decisión á sociedade civil; pois sen a garantía dos devanditos obxectivos resultará imposible afrontar o cambio de réxime co que deixar atrás unha crise global que xa dura demasiado tempo.

De aí que para propiciar a transformación que a situación require sexa ineludible neutralizar de orixe o principal obstáculo que dificulta esta finalidade, que non resulta ser outro que a relación de conveniencia entre a oligarquía empresarial - financeira e a representación política de afinidade, sendo necesario para iso contar coa participación decidida de xente con novas ideas, de actores políticos de refresco, que subscritos a outras regras de xogo sexan inmunes a toda presión e influencias do establishment financeiro, e capaces polo tanto, de formular emenda á totalidade do réxime do 78, para así, poñer límite ao intercambio de favores e prebendas que caracterizan a situación, erradicando con iso os malos hábitos dun sistema dominado pola corrupción, co amparo do poder político e a tolerancia da lexislación. Limpeza imprescindible en prol de afrontar con solvencia os grandes retos que a situación demanda.

A consolidación do cambio virá favorecida por unha mutación na tendencia electoral que na actualidade volveuse mais selectiva, pois frustrados polo repetidos enganos, os electores, optaron por proceder en consecuencia e decantarse pola renovación, outorgando a súa confianza nas urnas ás plataformas cidadás para que sexan estas quen unificadamente aborden o proceso de transformación institucional en detrimento do poder constituído, circunstancia que pon de manifesto que de cara ao escrutinio publico xa non serve esconderse tras unhas siglas baleiras nin repetir mecanicamente as consignas do partido.

Síntomas que revelan que tras os fortes compoñentes de frustración política e institucional dos últimos tempos e o debilitamento de apoios aos membros do bipartidismo, a evolución se encamiña cara a un cambio de autenticación democrática que sen dúbida ningunha require a posta en marcha dun Proceso Constituínte definitorio dun novo formato político e por conseguinte dunha nova realidade de país.

MUNICIPALISMO, HIBERNACIÓN OU EVOLUCIÓN

PUBLICADO EN : Diario de Ferrol; Galicia Confidencial; La Opinión; La Región; Faro de Vigo; Atlántico Diario;  Globedia

O envilecemento político, o paro, os recortes sociais e a corrupción, foron a causa da caída do bipartidismo, e o detonante da indignación que electoralmente exerceu como factor de impulso na actual mudanza institucional.

Por que debese ser hoxe un día grande para o municipalismo, non me resisto a comentar que pasaron 1191 anos dende que ao palentino concello de Brañosera  foselle outorgada a primeira "carta poboa" garantindo o seu dereito á autonomía local e a facultade da súa defensa territorial, un recoñecemento que fixo que este municipio sexa considerado na actualidade o primeiro concello coñecido en España, a orixe da administración local e xerme polo tanto do municipalismo.

Non ofrecendo dubida que aínda cando, tal consideración atendese mais á antigüidade do texto da súa " chartae populationis" que ao contido desta; aquel referente foi sen discusión o antecedente máis próximo do municipalismo moderno e preeminencia cronolóxica da defensa colectiva sobre a base do agrupamento comunitario e a articulación territorial.

Deixando á marxe a referencia histórica, dicir, que tería de ser coa aprobación da Constitución do 78 cando en teoría iniciase a andaina efectiva do municipalismo, pois no contido desta outorgábase recoñecemento formal á autonomía dos concellos, á democratización das súas estruturas e o seu ordenamento no poder, nacendo con iso supostamente, tanto o dereito como a capacidade para que as entidades locais ordenasen e xestionasen unha parte relevante dos asuntos públicos en beneficio do interese xeral.

Pero como noutros aspectos do seu contido, o tempo veu dar  un xiro a esta interpretación, e así, o que constitucionalmente estaba chamado a ser a administración mais próxima ao cidadán e a aplicación de políticas baseadas no principio de subsidiariedade que consagra a Carta Europea de Autonomía Local, fronte a isto, a realidade dos feitos encontrouse coa actitude contraposta dun Estado, empeñado en recentralizar competencias ata agora residenciadas no ámbito local.

E todo iso como consecuencia da reforma do artigo 135 da Constitución, pactada por PP e PSOE baixo a supervisión e ao ditado dos poderes financeiros, cuxa repercusión ademais de baleirar e desmantelar o Estado Social, a súa deriva tivo incidencia directa no ámbito local en razón á negativa influencia que supuxo a promulgación e posta en práctica da Lei de Racionalización e Sostibilidade da Administración Local, por canto, o efecto das súas consecuencias non fixo mais que acernar as competencias municipais ao tempo de deixar sen efecto a carta de servizos públicos que viñan prestando os Concellos en beneficio dos seus habitantes.

Polo tanto, hai que dicir que actualmente estamos ante unha reforma local encuberto, coa aspiración de impoñer as dinámicas centralizadoras ás descentralizadoras nun claro intento de desnaturalizar a función das entidades locais como administracións mais próximas ao cidadán, utilizando para a consecución de tal finalidade a mais censurable das medidas de aplicación, que non resulta ser outra que a extorsión que representa a supresión da garantía de sostibilidade financeira nun claro intento de frear toda tentativa contestataria de reacción ou desafío. Toda un expresión práctica de como impoñer doutrina neoliberal ata as súas últimas consecuencias, forzando solapadamente aos concellos a priorizar o pagamento dos intereses da débeda por enriba do mantemento dos servizos e das prestacións esenciais para a cidadanía.

É por iso que nesta xornada do 13 de Xuño como data constitutiva dos concellos, resulte paradoxal para calquera observador neutral, comprobar como a pesar que os directos responsables da reforma constitucional foron sen distinción promotores do baleirado de competencias nos municipios, ao tempo que artífices de ter deixado ás institucións locais constrinxidas de recursos para realizar as súas actividades básicas para a poboación, agora, cando a situación deu un  envorcamento electoral omítase tal implicación, e non se repare o mais mínimo en formar goberno con quen evidentemente é parte causante da situación.

A xulgar polos feitos, alguén parece despistar que para corrixir unha orde social que xera desigualdade é obrigada non tan só sopesar as estratexias a seguir para levar a termo o cambio necesario, senón tamén o formato a empregar, e moi especialmente, saber a quen ou os que deben ser os suxeitos políticos de acompañamento, pois do acerto ou equivocación de tales determinacións dependerá o éxito ou fracaso da operación. 

E cando o que se afronta é unha transformación no proceso municipalista a través de fórmulas intermediadas de acordos parciais con programas e xestión mixta, escasa lexitimidade e nula fiabilidade pode recoñecerse a quen se suma ao carro do progreso, cando mantén invariable os privilexios e o corporativismo das elites poderosas.

Debendo ter presente que o nivel de benestar individual e colectivo da comunidade, garda relación directa coa función política que desenvolven os seus representantes, e polo tanto, a optimización das prestacións máis que unha repartición de poder require impulso participativo e a renovación continua como fórmula para o melloramento colectivo e a necesaria transformación da sociedade.

AS URNAS TRAGAN CO QUE LLE BOTEN

Cando as urnas aliméntanse do ilícito, da mentira e o ocultismo, non é a lexitimidade democrática a que fala senón a fraude electoral.

Por non variar, durante os últimos comicios puidemos escoitar a eterna ladaíña de toda época electoral, esa expresión reiterada que adoitan utilizar os candidatos manifestando que a democracia debe ser algo mais que votar cada catro anos. Sen dúbida unha frase suxestiva manexada expresamente para cativar o electorado, que resulta tan doado de pronunciar durante as eleccións como difícil de aplicar na ulterior realidade onde a transparencia  convértese en opacidade, tal é así, que aínda cando un dos principios básicos do dereito de acceso á información é que as denegacións deben ser motivadas, a práctica vén a evidenciar que no ámbito xeral mais do 50% das solicitudes de información remata en silencio administrativo.

É por iso que deixando á marxe os pronunciamentos subliminais de toda campaña electoral, o certo é que as administracións municipais sen distingo de siglas políticas, son a antítese da transparencia, ao non asumir en ningún caso o acceso á información como un dereito fundamental, e iso, porque formamos parte dun país sen arraigamento democrático, onde dende o poder os cidadáns son considerados como inimigos e o concepto de goberno mais que ser asumido como un servizo público, é entendido en clave patrimonial, coma se fose titularidade expresa das organizacións políticas, sendo esa condición conceptual quen motiva que se impoña o secretismo á transparencia e que polo tanto fágase extensivo o abuso e a corrupción.

A democracia con maiúsculas é unha democracia sen segredos, que obviamente ten de estar fundamentada na transparencia, sendo o seu principal obxectivo garantir que a totalidade dos cidadáns sexan os auténticos propietarios da información publica, se ben para acadar esta finalidade o labor executivo debe estar sustentado por persoas de probada convicción democrática, que sendo defensoras resoltamente da liberdade de información teñan asumido como paso fundamental erradicar dunha vez por sempre o mal institucional do silencio administrativo como norma de conduta, de modo que os cidadáns síntanse representados e poidan confiar sen receo nas institucións ás que eles mesmos  coa súa soberanía outorgáronlle o poder.

Pero a realidade pon de manifesto que queda moito por andar, pois cando son os propios partidos os que negan someterse a transparencia, dificilmente os políticos adscritos ás súas filas poderán asumir que o seu debe ser un compromiso ineludible coa democracia e a cidadanía, mostra desa deficiencia temos por expresivo referente a administración local, que a pesar da súa teórica proximidade ao cidadán bate o record do silencio administrativo en todo o ámbito institucional, ata o punto que un 83% de solicitudes de información cursadas a entidades locais non recibiron resposta ningunha no transcurso do ano 2014

Un problema que en boa lóxica esixiría un acordo de avinza de todas as forzas políticas para crear instrumentos de escrutinio público cos que poñer remedio á situación, pero que paradoxalmente ten por toda resposta o escurantismo  burocrático, xa sexa dando continuidade ao silencio ou utilizando a evasión.

O silencio administrativo seguirá a ser polo tanto a "benquerida" das administracións municipais, ao posibilitarlles resolver calquera expediente molesto dando a calada por resposta, unha práctica que aínda sendo reflexo de opacidade, contra toda lóxica, mantívose vixente na mal chamada Lei de Transparencia; por iso, que a pesar da recente renovación electoral dos concellos, as novas corporacións resultantes poderán manter invariable o silencio administrativo e o secretismo, e así seguir ocultando información á cidadanía, aínda cando en boa praxe democrática a denegación de información e o ocultismo debesen ser a excepción, pero nunca a regra.

Tendo de  de engadir que tal situación anula ademais os requisitos necesarios para combater os excesos políticos e a corrupción, sendo por iso que a impunidade política debe entenderse como a consecuencia directa do silencio administrativo e a causa promotora da inestabilidade democrática, pois ao silenciar a comisión dos delitos estase a  amparar a concorrencia aos comicios de candidatos non desexable, e tal circunstancia, presupón a culminación sen paliativos dun proceso de involución.

De aí que naqueles concellos que confluíran este conxunto de anomalías e onde fose ostensible a participación electoral de candidatos connotados con intervencións ilícitas, a expresión das urnas como consecuencia do engano e a maquinación, non debe ser interpretada en modo ningún como reflexo real da vontade popular, senón como a obscena consumación dunha fraude electoral.